هدف مقاله حاضر بررسی لایه های مالی بازار نفت دوبی شاخص بازار آسیا بر روی قیمت نفت خام های عمان و ایران است. در این راستا با استفاده از روش گارچ چند متغیره و داده های سری زمانی روزانه سال 19-2010 به بررسی تأثیر ساختار مالی بازار نفت آسیا بر روی قیمت نفت ایران پرداخته شده است؛ بورس های نفتی و عوامل تأثیرگذار بر ساختار مالی بازار نفت (کانتانگو و بکواردیشن) تأثیر چشم گیری بر قیمت نفت خام های شاخص و سایر نفت خام های بازار نظیر ایران دارند. نتایج نشان می دهد که رابطه منفی بین تأثیرات بازار سرمایه و قیمت نفت خام وجود دارد. کانتانگو بودن بازار و همین طور قیمت نفت خام های شاخص در تعیین قیمت نفت خام ایران تأثیرگذار است و رابطه منفی بین این متغیرها و قیمت نفت خام وجود دارد. علاوه بر تمامی موارد یادشده در تخمین ها به بررسی مواد دیگری ازجمله کیفیت نفت خام، موقعیت خرید و قیمت آتی های نفت خام شاخص برنت در و تأثیرات آن ها پرداخته شد که نتایج برآورد تخمین معادلات تأثیر مثبت این عوامل را بر تعیین قیمت نفت خام ایران نشان داده است.

در اقتصاد ایران، وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی، باعث اهمیت قیمت نفت شده است، به طوریکه قیمت نفت یکی از ارکان مهم سیاستگذاری است. وجود حباب در بازار نفت، اهمیت قیمت نفت را دوچندان می کند زیرا در این شرایط قدرت تصمیم گیری برای سیاستگذار دشوار می شود. هدف این مطالعه بررسی وجود حباب قیمتی در بازار نفت ایران با استفاده از آزمون های ریشه واحد بازگشتی (GSADF، RADF، SADF) است. روش های به کار رفته استراتژی مناسبی برای تاریخ گذاری زمان شروع و پایان حباب فراهم می کند. یافته های پژوهش حاکی از همپوشانی تقریبی این آزمون ها و یکسان بودن نسبی نتایج آنهاست. نتایج حاصل از آزمون GSADF حاکی از وجود به طور میانگین7 حباب در بازه زمانی 01/1980 تا 03/2014 است که بیشترین دوره حباب (تقریبا 15 ماه) مربوط به بازه زمانی 06/2007 تا 09/2008 و کمترین دوره حباب (تقریبا 1 ماه) مربوط به بازه زمانی 02/2012 تا 03/2012 است. همچنین، نتایج موید آن است که قیمت نفت شامل دو جزء قیمت پایه و حباب است، که تاریخ حباب های آن منطبق با وقایع خاص در بازارهای مالی و سیاست است. یافته های این پژوهش برای کشف دلایل وقوع حباب و مهار آثار آن بر اقتصاد، بسیار حائز اهمیت است.

پاندمی کووید-19 اقتصاد جهان به ویژه صنعت نفت خام را به واسطه کاهش تقاضای نفت خام، قرنطینه، نااطمینانی در ارتباط با چشم انداز اقتصاد جهانی و نیز جنگ قیمتی میان کشورهای روسیه و عربستان تحت تاثیر منفی قرار داد. در این مطالعه با استفاده از داده های هفتگی مارس 2020 تا سپتامبر 2021 مصادف با وقوع بیماری کووید 19، به بررسی اثرات نامتقارن تغییرات قیمت نفت خام بر بازار سرمایه ایران پرداخته خواهد شد. برای بررسی فرضیات این پژوهش و احراز روابط غیرخطی بلندمدت از رویکرد آزمون کرانه ای استفاده و با مدل NARDL_ECM ضرایب بلندمدت و کوتاه مدت نامتقارن به طور هم زمان تخمین زده می شود. هم چنین از متغیرهای نرخ اوراق اخزا، تعداد مبتلایان به بیماری کرونا و ارزش معاملات خرد به عنوان متغیرهای کنترلی استفاده شده است. نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهد که تغییرات مثبت بازار جهانی نفت خام نسبت به تغییرات منفی همبستگی مثبت قوی تر و معنادارتر با بازار سرمایه ایران دارد. این نکته نشان می دهد که در هنگام افزایش قیمت نفت خام، خرید و سرمایه گذاری در بازار سهام می تواند برای فعالان بازار سودآور باشد. هم چنین با توجه به همبستگی ضعیف و غیرمعنادار بازار سرمایه با تغییرات منفی نفت خام، در مواقع سقوط شدید قیمت نفت به سبب وقایع پیش بینی نشده مثل اپیدمی کووید 19، فعالان بازار می بایست از هیجان و احساسات منفی در فروش سهام اجتناب کنند.